Τέμπη, έναν χρόνο μετά

Σχεδόν έναν χρόνο από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, πολλοί από τους συγγενείς των 57 νεκρών δεν είναι πεισμένοι από την πορεία που έχει πάρει η ανάκριση. Αρκετές παραλείψεις στις αρχικές έρευνες μοιάζουν να τους επιβεβαιώνουν, άλλες πάλι όχι.

Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων στην κεντρική πλατεία του Περιστερίου. Ο μικρόσωμος άνθρωπος που κάθεται απέναντί μου, ο Χρήστος Κωνσταντινίδης, μιλάει με θυμό αλλά και σαφήνεια.

Ο Κωνσταντινίδης θέλει δικαιοσύνη για το δυστύχημα –που αποκαλεί «δολοφονία»– και έχει κάθε λόγο να είναι οργισμένος: μέσα στη μοιραία αμαξοστοιχία βρισκόταν η γυναίκα του, η Βασιλική. Όσο τον ακούω, επαναλαμβάνονται στο μυαλό μου τα λόγια των συγγενών της αεροπορικής τραγωδίας του Γιάκοβλεφ, των γονιών των παιδιών που σκοτώθηκαν στα Τέμπη το 2001, των συγγενών των καμμένων του Ματιού και των πνιγμένων στη Μάντρα. Το πένθος δίνει τη θέση του στην οργή, κι αυτή μεταφράζεται σε μηνύσεις και αγωγές κατά των πολιτικά υπευθύνων. Ο Κωνσταντινίδης έχει μηνύσει ακόμα και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και δεν φαίνεται να εμπιστεύεται κάποιους από το πολιτικό προσωπικό, με εξαίρεση εκείνους που συμμερίζονται τον θυμό του. Δεν είναι όμως «τρέλες» όλες οι διαπιστώσεις τους, αναφέρει ο Τάσος Τέλλογλου στο insidestory.gr

Το σκηνικό του δυστυχήματος

 

Στις 2 Μαΐου 2023, 45 από τους συγγενείς των θυμάτων καταθέτουν μήνυση στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας, επειδή δόθηκε εντολή να μπει ένα τέλος στη σκηνή του εγκλήματος με την επίστρωση χαλικιού και ασφάλτου σε σημείο που πιθανά να υπήρχε ακόμα γενετικό υλικό (να σημειωθεί ότι μία φοιτήτρια της αρχιτεκτονικής, η Εριέττα Μ., θεωρείται ακόμα αγνοούμενη, αρκετούς μήνες μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα). Με μία κουβέντα, οι συγγενείς κατηγόρησαν τις αρχές για «αλλοίωση του χώρου του πολύνεκρου δυστυχήματος», ενώ μάλιστα δεν συνέτρεχε λόγος επανέναρξης της σιδηροδρομικής συγκοινωνίας. Οι 45 υποστηρίζουν στην έγκλησή τους ότι αποτέλεσμα των ενεργειών της διοίκησης ήταν να «χαθεί πολύτιμο υλικό (χημικό και γενετικό) απαραίτητο για τη σύνταξη της πραγματογνωμοσύνης όλων των κατά τον νόμο εμπλεκομένων αρχών, φορέων η παραγόντων της ποινικής διερεύνησης της υπόθεσης, που θα φώτιζε τα αίτια του δυστυχήματος και θα αναδείκνυε τους υπεύθυνους αυτής της εθνικής τραγωδίας».

Δέκα μέρες μετά την υποβολή της μήνυσης, ο πρώην περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κωνσταντίνος Αγοραστός, που ονομαστικά αναφερόταν στη μήνυση των 45 ότι «συντόνιζε» την επίστρωση του τόπου του δυστυχήματος, επισήμανε ότι είχε ενεργήσει σύμφωνα με τον νόμο και πάντως επικουρικά σε άλλες αρχές. Το πότε επιστρώθηκε ο τόπος του δυστυχήματος ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία και πρέπει να γίνεται μετά την συλλογή των νεκρών και την περίθαλψη των ζωντανών τραυματιών.

Το φορτίο

Εικοσιπέντε ημέρες μετά την επίστρωση της σκηνής του δυστυχήματος και την απομάκρυνση των βαγονιών και των μηχανών, έγινε δειγματοληψία από δύο πραγματογνώμονες της Πυροσβεστικής και της Εισαγγελίας, που έστειλαν τα δείγματά τους στο Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ). Όπως αναφέρουν στη σελίδα 231 της πραγματογνωμοσύνης τους (19 Ιουνίου 2023), οι Βασιλάκης και Μπατζόπουλος συγκέντρωσαν για τις ανάγκες της έρευνάς τους χώμα από έκταση 50 μέτρων από το σημείο της πρόσκρουσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας με την επιβατική.

 

Από τα 15 βαγόνια της εμπορικής αμαξοστοιχίας, τα 13 ήταν φορτωμένα με λαμαρίνες, προϊόντα διατροφής, μπίρες, ηλεκτρολογικό υλικό, εμπορευματοκιβώτια. Σύμφωνα με τους δύο πραγματογνώμονες, ο συρμός της εμπορικής αμαξοστοιχίας είχε σχηματισθεί κανονικά, δηλαδή τα πιο βαριά εμπορεύματα βρίσκονταν αμέσως μετά τη μηχανή με τις λαμαρίνες και τα άδεια, πιο ελαφριά, στο πίσω μέρος του συρμού.

 

Ο μηχανισμός της σύγκρουσης

Για να αναλυθεί ο μηχανισμός της σύγκρουσης των δύο τρένων, χρησιμοποιήθηκε βιντεοληπτικό υλικό από την κάμερα του Αυτοκινητοδρόμου Αιγαίου και εκείνη της κοινοπραξίας MKC, καθώς δεν έγινε δυνατό να βρεθεί και να αξιοποιηθεί ο ταχογράφος των δύο μηχανών. Από την ανάλυση προκύπτει ότι η εμπορική αμαξοστοιχία έτρεχε με 95 χιλιόμετρα την ώρα, έναντι 148 χιλιομέτρων της επιβατικής. Ο μηχανοδηγός της επιβατικής αμαξοστοιχίας επιχείρησε να τη σταματήσει, αλλά είχε μόλις 4 δευτερόλεπτα στη διάθεσή του πριν τη σύγκρουση.

Μετά την αρχική λάμψη της σύγκρουσης, καταγράφεται από τις κάμερες μία ηλεκτρική εκκένωση, που προκαλείται από τη σύγκρουση της ηλεκτράμαξας της επιβατικής αμαξοστοιχίας με κολόνα μέσης τάσης, αλλά και μία μεγαλύτερη εκκένωση, που προκαλείται από την σύγκρουση της εμπορικής αμαξοστοιχίας με κολόνα επίσης μέσης τάσης. Η δεύτερη ηλεκτρική εκκένωση πυροδοτεί το σπρέι του λαδιού των μετασχηματιστών των δύο μηχανών, μετατρέποντας αυτήν την καύσιμη ύλη σε μία μπάλα φωτιάς. Ενώ όμως η ηλεκτράμαξα της εμπορικής αμαξοστοιχίας καίγεται –λόγω κατασκευής– έως ότου καεί όλο το λάδι του μετασχηματιστή και τα μεταλλικά τμήματα της μηχανής, στην επιβατική αμαξοστοιχία συμβαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό: καθίσματα, κουρτίνες και ξύλινη επένδυση αποδεικνύονται μια παγίδα για τους επιβάτες που βρίσκονται στο βαγόνι του εστιατορίου ακριβώς πίσω από τη μηχανή και στο πρώτο βαγόνι πίσω από εκείνο του εστιατορίου.

 

Τα καταγραφικά

Μετά από μεγάλες προσπάθειες, οι δύο πραγματογνώμονες κατάφεραν να διαβάσουν τα δύο καταγραφικά, από τα οποία ωστόσο είχε απενεργοποιηθεί η μνήμη. Η μνήμη αυτή συνδέει τη μηχανή της αμαξοστοιχίας με το σύστημα ETCS (European Traffic and Control System) και εμφάνιζε την τελευταία καταγραφή της το 2018 (!) To ETCS «γεφυρώνει» τα πολλά ευρωπαϊκά συστήματα σήμανσης στα τρένα, δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον στους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους.

Παράνομο φορτίο;

Πολύ νωρίς οι συγγενείς των θυμάτων θεώρησαν ότι το εμπορικό τρένο από τη Θεσσαλονίκη μετέφερε και παράνομο φορτίο. Οι ίδιοι θεωρούν την εσπευσμένη ασφαλτόστρωση του χώρου του δυστυχήματος ένδειξη ότι οι αρχές ήθελαν κάτι να κρύψουν στα Τέμπη. Αλλά κανένα σημείο από τις χιλιάδες σελίδες της δικογραφίας δεν επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό τους. Στα δικόγραφά τους υποστηρίζουν αυτήν την εκδοχή των πραγμάτων για να εξηγήσουν τις θερμοκρασίες πάνω από 1.600 βαθμούς που αναπτύχθηκαν μετά τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών. Οι πραγματογνώμονες παρακάλεσαν τη Siemens, κατασκευάστρια των δύο ηλεκτραμαξών, να εξηγήσει πώς «δουλεύουν» τα λάδια σιλικόνης που προκάλεσαν την έκρηξη. Οι απαντήσεις που έδωσε η γερμανική εταιρεία στα ερωτήματα τόσο των πραγματογνωμόνων, όσο και σε εκείνα του εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη, ήταν μάλλον τυπικές και μάλιστα διατυπωμένες κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην προκύπτει κάποια ευθύνη για την ίδια (που δεν φαίνεται πάντως να υπάρχει).

 

Ιδιώτες πραγματογνώμονες

Οι συγγενείς των θυμάτων στράφηκαν στη συνέχεια στη διενέργεια αυτοψίας με τη βοήθεια σκυλιών για τον εντοπισμό υπολειμμάτων DNA ή ιστών που δεν είχαν βρεθεί τον περασμένο Μάρτιο. Τέτοια ευρήματα θα ενίσχυαν τη θέση τους για πρόωρη τακτοποίηση του τόπου του δυστυχήματος και προσπάθεια συγκάλυψης. Σύμφωνα με πληροφορίες του inside story, βρέθηκαν στον τόπο του δυστυχήματος νέα στοιχεία, που πάντως δεν φαίνεται να αλλάζουν τη συνολική εικόνα του δυστυχήματος, όπως εκείνη έχει προκύψει από την άνοιξη του 2023.

Για τον Κωνσταντινίδη θα έπρεπε ήδη να έχουν απαγγελθεί κατηγορίες εναντίον ατόμων, να έχουν προσωποποιηθεί δηλαδή οι ευθύνες, 10 μήνες μετά το δυστύχημα. Δεν είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα καταπράυνε τον θυμό του. Μπαινοβγαίνοντας στα ανακριτικά αλλά και στα πολιτικά γραφεία, μιλάει για «δόλο» που οδήγησε στον θάνατο της γυναίκας του – όπως είχε γίνει προηγουμένως σε όλες τις μεγάλες, πολύνεκρες τραγωδίες της χώρας μετά τη μεταπολίτευση. Όταν του λέω ότι χάνοντας χρόνο με τον δόλο υπάρχει ο κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα, έχω στο μυαλό μου το Μάτι. Κι εκεί τα θύματα της φωτιάς έχουν δυσκολία να αποδεχθούν ότι οι άνθρωποί τους δεν κάηκαν στη βάση μιας δόλιας συμπεριφοράς. Αλλά το δικαστικό συμβούλιο ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα αποφάσιζε πως το έγκλημα έγινε από αμέλεια. Στα Τέμπη δεν θα είναι διαφορετικά.

 

Πηγή: Τάσος Τέλλογλου/insidestory.gr