Τα μυστήρια ενός δρόμου στη Μύκονο

Ο οδηγός ενός δίκυκλου, ο οποίος έμεινε ανάπηρος μετά από σύγκρουση με φορτηγό, προσπαθεί για χρόνια να πείσει ότι το φορτηγό είχε ταχύτητα άνω του ορίου. Τα δικαστήρια δεν τον πιστεύουν. Κι όμως τα όρια του δίνουν ένα δίκιο.

Είναι μεσημέρι του Μαΐου του 2010 στην Άνω Μερά της Μυκόνου. Το σχολείο μόλις έχει σχολάσει και τα παιδιά περπατούν δίπλα στον κεντρικό δρόμο προς τα σπίτια τους. Τότε βλέπουν ένα μηχανάκι που έρχεται από την ανατολική πλευρά του νησιού. Ο αναβάτης του δεν φορά κράνος. Επιχειρεί να στρίψει προς τον οικισμό. Ένα φορτηγό που έρχεται από απέναντι πλευρά έχει προτεραιότητα. Ο οδηγός του φορτηγού δεν προλαβαίνει να σταματήσει. Πέφτει πάνω στο δίκυκλο, ο αναβάτης του εκτοξεύεται σε απόσταση πέντε μέτρων από το σημείο της πρόσκρουσης ενώ το δίκυκλο σύρεται από το βαρύ όχημα περίπου τέσσερα μέτρα. Τα παιδιά είναι σοκαρισμένα. Ο οδηγός του φορτηγού είναι σίγουρος ότι τον έχει σκοτώσει.

Ο αναβάτης του δίκυκλου, Ζαχαρίας Φ., θα περάσει μήνες στο νοσοκομείο σε κώμα. Όταν συνέρχεται, έχει μείνει ανάπηρος. Σύμφωνα με όσα είπε στον γράφοντα, οδηγούσε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, πλάι στην διαχωριστική, με ταχύτητα 30 χλμ./ώρα. Λέει ότι όταν αντιλήφθηκε το φορτηγό που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση, δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσει σωστά την υπερβολική του ταχύτητα.Και αυτό, η ταχύτητα με την οποία κινείτο το φορτηγό και το όριο ταχύτητας μέσα στον οικισμό της Άνω Μεράς, είναι η καρδιά της διαμάχης ανάμεσα στον αναβάτη και την ασφαλιστική του φορτηγού, η οποία κρατάει 13 χρόνια τώρα.

Οι δύο δίκες

Όταν ο Ζαχαρίας Φ. ξύπνησε από το κώμα του με βαρύτατη ολική αναπηρία («όλοι πίστευαν ότι θα πεθάνω», μου είπε), υπέβαλε αγωγή κατά της ασφαλιστικής εταιρείας στην οποία ήταν ασφαλισμένο το φορτηγό, κατά της εταιρείας στην οποία ανήκε (της μεγαλύτερης κατασκευαστικής του νησιού) και κατά του οδηγού του. Ζητούσε αποζημίωση 348.000 ευρώ, εκ των οποίων 200.000 ευρώ για ηθική βλάβη.

Οι αγωγές του εκδικάστηκαν το 2013. Όλες απορρίφθηκαν. Διαβάζοντας τα πρακτικά, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι εκείνος έχει την απόλυτη ευθύνη για το ατύχημα. Το δικαστήριο έκρινε ότι αντί να περιμένει στο κέντρο της συμβολής και δίπλα στις διαχωριστικές γραμμές που χωρίζουν τα δύο ρεύματα, παραχωρώντας την προτεραιότητα στο φορτηγό στο οποίο ανήκε, ο Ζαχαρίας Φ. έστριψε διαγώνια αριστερά με τρόπο απότομο και χωρίς να βγάλει φλας. Από έλλειψη επιμελούς οδήγησης προκάλεσε έτσι μία κατάσταση στην οποία ο οδηγός του φορτηγού δεν ήταν σε θέση να ελέγξει το βαρύ όχημα του ώστε να αποτραπεί η σύγκρουση.

Η έκθεση αυτοψίας του αστυνομικού τμήματος Μυκόνου το 2010 επιβεβαίωνε άλλωστε την εκδοχή αυτή. Σύμφωνα με τα ίχνη του φρεναρίσματος του φορτηγού, αυτό κινούνταν με ταχύτητα 45 χιλιομέτρων την ώρα μέσα στον οικισμό όπου το όριο ταχύτητας είναι στα 50 χιλιόμετρα. Επίσης, η απόφαση του δικαστηρίου αναφέρει ότι το φορτηγό συγκρούσθηκε με το δίκυκλο όχι πλαγιομετωπικά, όπως υποστηρίζει ο Ζαχαρίας Φ., αλλά μετωπικά, καθώς με τις ταχύτητες που είχαν τα δύο οχήματα το δίκυκλο είχε πολύ λίγα μέτρα για να μπει στην είσοδο του χωριού.

Ο Ζαχαρίας Φ. επέμεινε. Το 2018, στον δεύτερο βαθμό, υπέβαλε αγωγή με τις ίδιες αξιώσεις, αλλά μόνο εναντίον της ασφαλιστικής εταιρείας του φορτηγού. Και πάλι απορρίφθηκε. Ο Ζαχαρίας Φ. επικαλέσθηκε πινακίδες με τις οποίες ετέθη όριο ταχύτητας στα 30 χλμ./ώρα – αν και αυτές τοποθετήθηκαν αργότερα, μεταξύ 2015-7. Πηγή της αστυνομίας που δεν θέλει να κατονομαστεί είπε στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ότι «η αλλαγή της σήμανσης ήταν απαραίτητη καθώς τα οχήματα εκεί αναπτύσσουν ταχύτητα σε έναν δρόμο με κλίση μέσα στον οικισμό που περνάει μάλιστα δίπλα σε σχολείο». Πίσω στους μήνες μετά το ατύχημα, η Αστυνομία Μυκόνου δεν μπόρεσε να αποδείξει την ακριβή ταχύτητα του φορτηγού, που δεν είχε ταχύμετρο.

Η εκ των υστέρων πραγματογνωμοσύνη

Ο Ζαχαρίας Φ. είναι ένας φτωχός άνθρωπος που 13 χρόνια μετά το ατύχημα δεν μπορεί να δουλέψει και ζει με μία μικρή αναπηρική σύνταξη. Η αδυναμία του να πληρώσει ένα στεγαστικό δάνειο που είχε πάρει πιθανά να τον οδηγήσει να μείνει χωρίς σπίτι.

Μετά τη δεύτερη χαμένη για αυτόν δίκη το 2018, ζήτησε τη βοήθεια ενός πραγματογνώμονα από την κεντρική Ελλάδα. Αυτός κατέληξε ότι η Τροχαία υπολόγισε λανθασμένα το μήκος των ιχνών τροχοπέδησης του φορτηγού. Λέει ότι με βάση το μήκος των ιχνών του φρεναρίσματος, το φορτηγό κινούνταν με 61 χλμ./ώρα και όχι 45, που αναφέρει η έκθεση της Τροχαίας.

Ο Ζαχαρίας Φ. ζητάει από την Αστυνομία της Μυκόνου να βεβαιώσει το όριο ταχύτητας στον συγκεκριμένο δρόμο αλλά εκείνη κρίνει εαυτήν αναρμόδια να εκδώσει αυτή τη βεβαίωση. Το ίδιο κάνει και ο Δήμος Μυκόνου: παραδέχεται ότι υπήρχαν άλλες πινακίδες το 2012 και άλλες το 2015-2017, αλλά δεν μπορεί να εξηγήσει πότε ακριβώς και υπό ποιες συνθήκες ελήφθη η απόφαση για την αλλαγή του ορίου ταχύτητας στον σημαντικότερο δρόμο του νησιού, που περνάει μέσα από τον μεγαλύτερο οικισμό του. Ο Δήμος μάλιστα σε έγγραφό του λέει ότι δεν μπορεί να βρει τις σχετικές αποφάσεις.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος βεβαιώνει τον αναβάτη του δίκυκλου ότι η αρμοδιότητα της σήμανσης των δρόμων ανήκει στο περιφερειακό και το δημοτικό συμβούλιο, όμως ο εκπρόσωπος του Δήμου επιμένει ότι δεν βρίσκει την κυκλοφοριακή μελέτη με την οποία τοποθετήθηκαν οι δύο σημάνσεις για τα όρια ταχύτητας. Τελικά, μετά το δικαστήριο, η Περιφέρεια βεβαιώνει ότι στις 9 Φεβρουαρίου 2016 η οδοσήμανση καθόριζε ταχύτητα μέσα στον οικισμό 30 χλμ./ώρα αλλά «δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί πότε και από ποιον τοποθετήθηκαν οι συγκεκριμένες πινακίδες με τα όρια ταχύτητας».

Αν το φορτηγό κινούνταν με 61 χιλιόμετρα την ώρα αντί των 30 (ή και των 50), ασφαλώς παραβίαζε τα άρθρα του ΚΟΚ για την σταθερή δυνατότητα του οδηγού να ελέγξει το όχημά του. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αλλάζει το ποσοστό συνυπευθυνότητας κάθε οδηγού στο ατύχημα του (αν και ο αναβάτης του δίκυκλου ζητάει να επιμερισθεί ολόκληρη η ευθύνη στον οδηγό του φορτηγού). Αυτή είναι μία ιδιωτική διαφορά – αλλά το ότι δύο δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι σε θέση να ορίσουν ποιο είναι το ισχύον όριο ταχύτητας, δεν είναι.

Ένα νέο δικαστήριο θα μπορούσε να διαλευκάνει τα μυστήρια με τις πινακίδες της Τροχαίας στο μεγαλύτερο χωριό της Μυκόνου. Και ίσως να εξηγήσει στους ντόπιους και τους επισκέπτες του νησιού πόσα όρια ταχύτητας μπορεί να υπάρξουν σε έναν δρόμο μερικών χιλιομέτρων, όπου ακόμα και σήμερα αλλού είναι 30 και αλλού 50 χιλιόμετρα την ώρα.