Ένα βήμα πιο κοντά στην ψήφιση η νομοθεσία για την Αποκατάσταση της Φύσης

Απογοήτευση για την περαιτέρω αποδυνάμωση των στόχων στον Τριμερή διάλογο

Σε πολιτική συμφωνία κατέληξαν τα μέρη του Τριμερούς Διαλόγου ( Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Συμβούλιο) στις 9 Νοεμβρίου αναφορικά με την προτεινόμενη νομοθεσία για την αποκατάσταση της φύσης στην ΕΕ μετά από έντονες διαπραγματεύσεις.

Τι περιλαμβάνει η πολιτική συμφωνία

Αποκαταστήσει τουλάχιστον το 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030.

Διατηρήθηκε,  ο στόχος για όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή μέτρα έως το 2030 για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 30% των οικοτόπων που βρίσκονται σε κακή κατάσταση.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, να θεσπίσουν μέτρα για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 60% των οικοτόπων σε κακή κατάσταση έως το 2040 και τουλάχιστον του 90% έως το 2050.

Αν και όλα τα οικοσυστήματα που αρχικά καλύπτονταν από το νόμο εξακολουθούν να περιλαμβάνονται στη συμφωνία, τα άρθρα έχουν αποδυναμωθεί σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής και τη θέση του Συμβουλίου. Στο νόμο περιλαμβάνονται, επίσης, πολλές εξαιρέσεις και ιδιαίτερη ευελιξία όσον αφορά τις υποχρεώσεις των κρατών μελών.

Διαφορετικοί στόχοι αποκατάστασης θα ισχύουν για τα διάφορα οικοσυστήματα και τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν τα ειδικά μέτρα που θα εφαρμόζονται στην επικράτειά τους.

Πως θα εφαρμοστεί

Για τον σκοπό αυτό, θα αναπτύξουν εθνικά σχέδια αποκατάστασης, θέτοντας προτεραιότητες ανάλογα με τις ανάγκες αποκατάστασης και μέτρα προσαρμοσμένα στο τοπικό πλαίσιο και χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους. Τα σχέδια αναμένεται να αναπτυχθούν με τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών και θα πρέπει να επιδιώκουν συνέργειες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, την προσαρμογή στις επιπτώσεις της και την πρόληψη καταστροφών, καθώς και για τη γεωργία και τα δάση. Ειδικοί στόχοι θα τεθούν για τα διάφορα οικοσυστήματα, όπως τα ποτάμια, τα χερσαία, τα αστικά, τα θαλάσσια.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε πρέπει τώρα να εγκριθεί από τα κράτη μέλη, καθώς και να υποβληθεί σε κρίσιμη ψηφοφορία από την επιτροπή περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αργότερα εντός του έτους. Στο στάδιο αυτό, συντηρητικές ομάδες ενδέχεται να επιχειρήσουν να αποδυναμώσουν τον νόμο για άλλη μια φορά. Εάν, ωστόσο, η πρόταση περάσει με επιτυχία τα επόμενα βήματα, θα περάσει στη συνέχεια από την τελική ψηφοφορία της ολομέλειας του Κοινοβουλίου, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο του 2023.

Μόλις ο νόμος εγκριθεί και εφαρμοστεί στα κράτη μέλη της ΕΕ, αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και στην αύξηση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας της Ευρώπης στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν στους στόχους του νέου νόμου στο πλαίσιο του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα Kunming-Montréal κατά τη διάρκεια της COP15 για τη βιοποικιλότητα τον Δεκέμβριο του 2022.

Η πρόταση για έναν νόμο για την αποκατάσταση της φύσης έλαβε πρωτοφανή υποστήριξη από πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες, επιχειρήσεις, επιστήμονες και πολλούς άλλους ενδιαφερόμενους, αναφέρεται στην σελίδα του MedINA.org.

“Πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες, οι χιλιάδες επιστήμονες και οι εκατοντάδες φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που ζήτησαν από την ΕΕ μια ισχυρή νομοθεσία για την αποκατάσταση της Φύσης, έχουν πολλούς λόγους να νιώθουν απογοήτευση για την εκδοχή του κειμένου που συμφωνήθηκε”

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, οι δεκάδες εταίροι της BirdLife Ευρώπης και όλες οι οργανώσεις και φορείς που στηρίζουν πανευρωπαϊκά την εκστρατεία Restore Nature, έχουν αρκετούς λόγους να νιώθουν ικανοποίηση, με κυριότερο το γεγονός ότι η προτεινόμενη νομοθεσία όχι μόνο επιβίωσε μιας σειράς σφοδρών επιθέσεων ενορχηστρωμένων από πολιτικά και οικονομικά λόμπι αλλά, επιπλέον, η τελευταία εκδοχή της καλύπτει όλους τους τύπους οικοσυστημάτων, αναφέρει στην ανακοίνωση της η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.

Την ίδια ώρα, οι πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες, οι χιλιάδες επιστήμονες και οι εκατοντάδες φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που ζήτησαν από την ΕΕ μια ισχυρή νομοθεσία για την αποκατάσταση της Φύσης, έχουν πολλούς λόγους να νιώθουν απογοήτευση για την εκδοχή του κειμένου που συμφωνήθηκε, καθώς ο δεσμευτικός χαρακτήρας πολλών άρθρων έχει αποδυναμωθεί σε σχέση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και τη θέση του Συμβουλίου. Απογοητευτική είναι επίσης η προσθήκη σημαντικού αριθμού εξαιρέσεων στις αρχικές δεσμεύσεις, όπως και εξαιρέσεων σε ό,τι έχει να κάνει με τις υποχρεώσεις των κρατών – μελών.

Παρότι η έκκληση για μια νομοθεσία με φιλόδοξους και δεσμευτικούς στόχους έλαβε άνευ προηγουμένου υποστήριξη όλη την Ευρώπη, οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Τριμερούς Διαλόγου ήταν εξαιρετικά έντονες, καθώς το Συμβούλιο και η Επιτροπή επιχειρούσαν να βρουν κοινό έδαφος έχοντας στα χέρια τους τη σημαντικά αποδυναμωμένη πρόταση που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο.

 

Σε ό,τι έχει να κάνει με τις προβλέψεις της -μέχρι στιγμής- πολιτικής συμφωνίας:

 

• Θετικά αποτιμάται η απόφαση να μην περιοριστούν οι στόχοι για αποκατάσταση χερσαίων οικοσυστημάτων αποκλειστικά σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000, ωστόσο η ταυτόχρονη δημιουργία σημαντικών νομικών κενών στη διαδικασία, ενδέχεται να μειώσει το ποσοστό της προς αποκατάσταση έκτασης.

 

• Θετικό είναι επίσης το γεγονός ότι στο κείμενο συμπεριλήφθηκαν τελικά σαφείς υποχρεώσεις για αποκατάσταση αγροτικών οικοσυστημάτων και τυρφώνων, ωστόσο όχι χωρίς κόστος, καθώς χρειάστηκε να γίνουν σημαντικές παραχωρήσεις, όπως για παράδειγμα η προσθήκη της δυνατότητας παύσης της εφαρμογής της νομοθεσίας –που θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να βάζουν ουσιαστικά «φρένο» στην όλη διαδικασία.

 

• Στα αρνητικά, η δραματική υπονόμευση της υποχρέωσης για τη λήψη μέτρων που μπορούν να προλάβουν την επιδείνωση της υφιστάμενης κατάστασης των οικοσυστημάτων, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την εφαρμογή της.

 

«Νιώθουμε ανακουφισμένοι που οι ιθύνοντες των θεσμικών οργάνων της ΕΕ κατάφεραν τουλάχιστον να μην σταθούν εντελώς απέναντι στους Ευρωπαίους πολίτες. Η συμπερίληψη στόχων αποκατάστασης και για τύπους οικοσυστημάτων που έχουμε ανάγκη να παραμείνουν υγιή και πλούσια σε βιοποικιλότητα, όπως οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, μας επιτρέπει να νιώθουμε μια μικρή ελπίδα για το αύριο. Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία της νέας νομοθεσίας θα κριθεί μόνο εάν και όταν τα κράτη μέλη αρχίσουν να την εφαρμόζουν με ορθό τρόπο» τόνισε η Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Διευθύντρια της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, εθνικού εταίρου της BirdLife International στην Ελλάδα.

Η συμφωνία θα πρέπει τώρα να υποστηριχθεί από τα κράτη-μέλη αλλά και να περάσει, στις 29 Νοεμβρίου, από την κρίσιμη ψήφο της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου σε μια ισορροπία ψήφων για γερά νεύρα. Εφόσον η νομοθετική πρόταση ξεπεράσει αυτά τα στάδια, θα κριθεί από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου τον προσεχή Δεκέμβριο.

Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ και οι εταίροι της BirdLife καλούμε τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου να εγκρίνουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του Τριμερούς Διαλόγου και να προχωρήσουν άμεσα στην εφαρμογή των μέτρων για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων που είναι τόσο αναγκαία για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας παντού στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.