“Μάγεψε” το εργαστήρι καλαθοπλεκτικής στο Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας “Δ.Νομικός”.Φωτορεπορτάζ

Ο κάτοικοι της Σαντορίνης  όλων των ηλικιών είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν  και συμμετέχουν  στο εργαστήρι παραδοσιακής  καλαθοπλεκτικής στο Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας “Δ. Νομικός” που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των ημερών Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023.

Ο Γιάννης Μάσας, υπεύθυνος του εργαστηρίου και γιος καλαθοποιού είχε αναλάβει να μάθει τα μυστικά της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την  παραδοσιακή καλαθοπλεκτική σε όσους παραβρέθηκαν στο Μουσείο.

Το μάθημα ξεκίνησε με την συλλογή της Λυγαριάς,  μια βόλτα στην περιοχή γύρω από το Μουσείο ήταν αρκετή για να προμηθευτούν ότι χρειαζόταν.

Mε την συνοδεία την μουσικής της τσαμπούνας, του Γιάννη Πανταζή, που συμμετείχε στο εργαστήρι, μάζεψαν όσα κλαδιά χρειαζόταν από το αυτοφυές φυτό που εδώ και αιώνες χρησιμοποιήθηκε με διάφορους τρόπους για να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων.  Η λυγαριά που συνέλεξαν κατέληξε στο Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας, όπου και θα ξεκινούσε  η μετάδοση της γνώσης που μας έχει κληροδοτηθεί και αξίζει να προστατευθεί και να διατηρηθεί. Αυτός ήταν και ο σκοπός του φετινού θέματος “Πολιτιστική Κληρονομιά και Παράδοση” οι  πρακτικές και οι δεξιότητες που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και εξασκούνται ακόμη και σήμερα.

 

H λυγαριά καθαρίστηκε από τα φύλα της και τα κλαδιά της και μείνανε οι κεντρικές βέργες για να αρχίσει το πλέξιμο των καλαθιών. Όλα είναι έτοιμα για να τα  χρησιμοποιήσουν οι επίδοξοι καλαθοποιοί και να αρχίσει το μάθημα.

Ο Γιάννης Μάσσας , ο δάσκαλος, άρχισε να εξιστορεί την σχέση του με την λυγαριά που ξεκινάει από την παιδική του ηλικία, καθώς είναι γιος καλαθοποιού και μοιράστηκε με τους συμμετέχοντες στιγμές από την παιδική του ηλικία  τη σχέση του με το  φυτό και το πλέξιμο του. Ανέφερε πως στην Ελλάδα φύονται 7 διαφορετικά είδη λυγαριάς και πως στην Σαντορίνη έχει εντοπίσει 2 που δεν είχε παρατηρήσει σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Έδειξε στους συμμετέχοντες τα είδη των καλαθιών που μπορεί κανείς να φτιάξει με την λυγαριά, τα οποία  καλύπτουν απλές καθημερινές οικιακές ανάγκες, άλλα είναι διακοσμητικά και τα καλάθια εργασίας για την μεταφορά προϊόντων, όπως αυτά που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν οι αγρότες στη Σαντορίνη που καλλιεργούσαν τοματάκι ή αμπέλια.

Το λόγο σε αυτό το σημείο πήρε ο εκπρόσωπος του Βιομηχανικού Μουσείου Τομάτας “Δ.Νομικός” Ιωσήφ Πέρρος, ιστορικός, και γνώστης της λαογραφίας της Σαντορίνης. Μετέφερε την ιστορική σύνδεση των καλαθιών από λυγαριά  με τον τόπο, καθώς  ανακαλύφθηκαν στον Αρχαιολογικό χώρο του Προϊστορικού οικισμού στο Ακρωτήρι αναφέροντας μεταξύ άλλων πως:

“Η καλαθοπλεκτική στο νησί μας, έχει μακραίωνη ιστορία. Από τα απανθρακωμένα καλάθια στο Συγκρότημα Δ, του προϊστορικού Ακρωτηρίου έως τα καλάθια που χρησιμοποιούσαν μέχρι πρόσφατα οι αγρότες για να μεταφέρουν την δική μας τομάτα” δίνοντας πολλές και σημαντικές λεπτομέρειες που ελάχιστοι γνωρίζουν πόσο και πως συνδέεται η ιστορία της Σαντορίνης με το συγκεκριμένο φυτό και την χρήση του και πόσο σημαντική ήταν δίνοντας λύση σε βασικά προβλήματα μεταφοράς της εποχής.

Όλοι είχαν δίπλα τους τα δικά τους κλαδιά με τις λυγαριές  και ξεκίνησε το  εργαστήριο παραδοσιακής καλαθοπλεκτικής που φάνηκε ότι όσοι συμμετείχαν ότι το παρακολουθούσαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Ξεκίνησαν με τις οδηγίες του Γιάννη Μάσσα, για να φτιάξουν το πρώτο και βασικό στάδιο που είναι η βάση του καλαθιού. Αυτή καθορίζει και την χρήση του, καθώς ανάλογα με  τον αριθμό των κλαδιών που χρησιμοποιούνται ορίζεται και το βάρος που μπορεί να δεχθεί το τελικό αποτέλεσμα, το καλάθι.

“Ξεκινάμε με σχισμή στο πρώτο κλαδί που κόψαμε για να χρησιμοποιήσουμε για βάση………..

 

“Περνάμε τις βέργες που κόψαμε στο ίδιο μήκος για να ξεκινήσουμε την κατασκευή…..

 

Φτιάχνουμε τον σταυρό και πάμε …….

Αρχίζει το πλέξιμο………….

Οι επίδοξοι καλαθοποιοί αναλαμβάνουν δράση.

 

 

Ο Γιάννης Μάσσας λύνει όλες τις απορίες όπου του ζητηθεί …….

Για να φτιάξεις ένα καλάθι απαιτείται πολύς χρόνος ειδικά αν είσαι μαθητευόμενος.

Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να μάθουν για την λυγαριά και την παραδοσιακή καλαθοπλεκτική από τον Γιάννη Μάσσα  και να προσπαθήσουν πρακτικά να δημιουργήσουν το δικό τους καλάθι, μέχρι που βράδιασε στο Μουσείο Βιομηχανικής Τομάτας “Δ. Νομικός” στη Βλυχάδα.

Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον εργαστήρι με αντικείμενο την παραδοσιακή καλαθοπλεκτική, που έδωσε την ευκαιρία σε όσους συμμετείχαν να αποκτήσουν την γνώση και την εμπειρία για ένα θέμα που αφορά την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά. Η συγκεκριμένη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023 από το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας “Δ. Νομικός” με θέμα την “Πολιτιστική Κληρονομιά και Παράδοση”.

Εμείς δεν έχουμε παρά να συγχαρούμε τους διοργανωτές και τον δάσκαλο αλλά και τους συμμετέχοντες για αυτό που αντικρίσαμε και ζήσαμε. Ήταν μια μέρα γεμάτη ελπίδα που δηλώνει πως ο κόσμος, δεν είναι αδιάφορος αρκεί αυτό που του προσφέρεις να έχει τα στοιχεία εκείνα που θα του κεντρίσουν το ενδιαφέρον να συμμετέχει, να μάθει και να αρχίσει να δημιουργεί, δίνοντας συνέχεια σε ότι έχει χαθεί αλλά μπορεί να αναγεννηθεί.