Η διατήρηση και ενίσχυση της ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού

Της Κλινικής Ψυχολόγου, Παναγιώτας  Τούμπα

 

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η πανδημία Covid-19 αποτελεί το πιο επιδραστικό γεγονός της σύγχρονης ιστορίας.

Η κοινωνική απομόνωση, η οικονομική αβεβαιότητα και ο φόβος για την υγεία που βιώνουμε όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο ως απόρροια της πανδημίας, έρχονται να προστεθούν στις προσωπικές δυσκολίες του καθενός, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την καθημερινότητα.

 

Πώς λοιπόν μπορούμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την ψυχική μας υγεία σε αυτήν την αβέβαιη περίοδο;

 

Πολλοί ήταν οι άνθρωποι που κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας έσπευσαν να γεμίσουν τον χρόνο τους με ατελείωτες δημιουργικές δραστηριότητες και να αναδείξουν ταλέντα που δεν ήξεραν καν ότι είχαν.

Διανύοντας το δεύτερο κύμα της πανδημίας και καθώς τα κρούσματα ολοένα και αυξάνουν και έχοντας τη δαμόκλειο σπάθη ενός νέου γενικού lockdown πάνω από το κεφάλι μας, νέοι φόβοι αρχίζουν να αναδύονται γι’ άλλη μια φορά. Φόβοι που είχαν παραμεριστεί και καταλαγιάζει, όσο ζούσαμε το καλοκαίρι και όλα αυτά φάνταζαν σαν κάτι που συνέβαινε έξω από την χώρα μας.

Αυτό που είναι σημαντικό να θυμόμαστε αυτή τη φορά είναι ότι δεν χρειάζεται να είμαστε κάθε μέρα δημιουργικοί, ούτε να αποκτήσουμε νέα ταλέντα και περισσότερες γνώσεις αναγκαστικά. Δεν είμαστε διακοπές.

Αυτή την περίοδο διανύουμε μια συλλογική τραυματική εμπειρία. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τη δεξιότητα ή το προνόμιο να μετατρέψουν την πανδημία σε μια περίοδο δημιουργική. Ούτε και είναι αυτό το ζητούμενο.

 

Η προτεραιότητα μας αυτή τη στιγμή είναι η ΥΓΕΙΑ- οργανική και ψυχοσυναισθηματική. Ας επιτρέψουμε λοιπόν στον εαυτό μας να στεναχωρηθεί, να φοβηθεί, να αγχωθεί, να θυμώσει.

 

Μικροί και μεγάλοι. Πολλοί είναι αυτοί που ήδη μετρούν απώλειες: δικών τους ανθρώπων, επαγγελματικών βημάτων, οικονομικών δυσκολιών. Μην προσπαθήσουμε να καλύψουμε αυτά τα δύσκολα συναισθήματα με διάφορα τεχνάσματα. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσουμε τη δύναμη και τη ψυχική ανθεκτικότητα που απαιτείται για την αντιμετώπιση όλου αυτού που περνάμε.

 

Κάποιοι παράγοντες που μπορούν να σας βοηθήσουν στην διατήρηση και την ενίσχυση της ψυχικής σας υγείας είναι:

 

1. Επικοινωνία: Το δίκτυο υποστήριξης είναι απαραίτητο σε περιόδους δυσκολιών.

Ειδικότερα, πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η κοινωνική διασύνδεση είναι ζωτική βιολογική ανάγκη, όπως η πείνα ή η δίψα, με την έννοια ότι ο εγκέφαλος δίνει σημάδι στο άτομο που βιώνει μοναξιά ή κοινωνική απομόνωση, ώστε με κάποιο τρόπο να δράσει και να καλύψει αυτό που λείπει.

Σε αυτή τη περίοδο που βιώνουμε όπου η κοινωνική απομόνωση είναι σχεδόν υποχρεωτική, βρείτε τρόπους να μιλήσετε ουσιαστικά με τους οικείους σας.

Τακτική τηλεφωνική επικοινωνία, συναντήσεις με την τήρηση όλων των μέτρων προστασίας, πλατφόρμες βιντεοδιασκέψεων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μερικά από αυτά που μπορείτε να δοκιμάσετε για να ενισχύσετε τη σύνδεση με τους γύρω σας.

 

 

2. Αυτοφροντίδα: η έννοια της αυτοφροντίδας είναι μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει την υγιεινή, τη διατροφή, τον τρόπο ζωής, τους περιβαλλοντικούς και τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες κα φυσικά την ψυχική υγεία.

Παρόλο που με μια πρώτη ματιά φαίνεται εύκολο να επιτευχθεί, στη πράξη είναι κάτι που συχνά παραβλέπεται.

Αν δεν αισθάνεστε καλά, κάντε ερωτήσεις στον εαυτό σας, όπως:

«Έχω πιει αρκετό νερό;», «Έχω φάει κάτι τις τελευταίες 3 ώρες;», «Έχω φροντίσει την εμφάνισή μου τις τελευταίες μέρες;», «Είμαι κουρασμένος/η, αλλά δεν μπορώ να κοιμηθώ;», «Έχω κάνει κάποιου είδους σωματική άσκηση, ακόμη και περπάτημα, τις τελευταίες ώρες;», «Έχω πει κάτι θετικό σε κάποιον τελευταία;», «Έχω αγκαλιάσει ή αγκαλιαστεί από κάποιον τις τελευταίες 2 ημέρες;», «Έχω μήπως καταπονηθεί σωματικά, συναισθηματικά, κοινωνικά τελευταία;».

 

3. Νοηματοδότηση και δυσλειτουργικές σκέψεις: Ακόμη κάτω και από τις πιο δύσκολες συνθήκες, οφείλουμε να βρίσκουμε νόημα στη ζωή μας.

Αυτό μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι, καθώς η πλειοψηφία των ανθρώπων έρχεται αντιμέτωπη με τις αρνητικές, δυσλειτουργικές σκέψεις που έχουν για τον εαυτό τους και την ικανότητά τους να καλυτερέψουν τα πράγματα στη ζωή τους. Σε αυτή τη δύσκολη εποχή που διανύουμε ας δείξουμε περισσότερη επιείκεια και καλοσύνη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χρειάζεται να γίνουμε υπεραισιόδοξοι και να απομακρυνθούμε από την πραγματικότητα.

Αντί να πείτε «Δεν μπορώ να το κάνω», δοκιμάστε να πείτε «Αυτό είναι κάτι που μπορώ να το μάθω». Αντί να πείτε «Προσπάθησα και απέτυχα», δοκιμάστε να πείτε «Τι έμαθα από αυτό και τι μπορώ να κάνω διαφορετικό την επόμενη φορά;».

 

4. Επίλυση προβλημάτων: Η ανάπτυξη ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων αυξάνει αυτόματα την αίσθηση ελέγχου στις καταστάσεις της ζωής μας.

Όταν αισθάνεστε ότι δυσκολεύεστε να επιλύσετε ένα πρόβλημα και νιώθετε καταπονημένοι με αυτό, δοκιμάστε να δημιουργήσετε μικρότερα, επιμέρους βήματα, προκειμένου να βοηθήσετε τον εαυτό σας.

 

5. Στόχοι: Η προσήλωση σε έναν στόχο φαίνεται ότι βοηθά στην αίσθηση εσωτερικής δύναμης και πληρότητας. Και εδώ η δημιουργία μικρότερων, επιμέρους καθημερινών στόχων μπορεί να είναι εξίσου βοηθητική.

 

6. Βιώματα από το παρελθόν: Κάθε δυσκολία ή πρόβλημα που έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν και τα έχουμε ξεπεράσει μπορεί να λειτουργήσει ως μάθημα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στο τώρα, δίνοντας μας δύναμη και γνώση για τις δεξιότητες που καταφέραμε να αποκτήσουμε.

Πολλοί είναι οι άνθρωποι που θα χρειαστούν βοήθεια από επαγγελματίες ψυχικής υγείας για να βοηθηθούν αυτή τη δύσκολη περίοδο, ιδιαίτερα αν υπάρχει κάποιο ιστορικό ευαλωτότητας σε ψυχικές διαταραχές.

Ιδιαίτερα η έλλειψη της λειτουργικότητας ενός ατόμου για βασικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι ότι το άτομο χρειάζεται να αναζητήσει βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας.

 

Η ψυχική υγεία δεν διαφέρει σε τίποτα από τη σωματική.

 

Όπως κάποιο άτομο θα πήγαινε στον ειδικό ιατρό προκειμένου να αντιμετωπίσει κάποια δυσκολία στη σωματική του υγεία, χωρίς καν το πολυσκεφτεί, έτσι ακριβώς είναι και με τα προβλήματα ψυχικής υγείας.

 

Μην διστάζετε να ζητήσετε βοήθεια όταν την χρειάζεστε.

 

Η αναζήτηση βοήθειας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά δύναμης.

 

 

 

Η Παναγιώτα Τούμπα είναι Κλινική Ψυχολόγος

Επιστημονικά υπεύθυνη, στην Κινητή  Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων