Eπανεξέταση της διαχείρισης των θαλάσσιων ξενικών ειδών στη Μεσόγειο Θάλασσα

Την πλήρη επανεξέταση της διαχείρισης των θαλάσσιων ξενικών ειδών στη Μεσόγειο Θάλασσα προτείνει η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από Κύπριους και Έλληνες επιστήμονες με τη συμμετοχή της iSea.

 

Περισσότερα από 800 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο, τα οποία εισέρχονται κυρίως από τη Διώρυγα του Σουέζ και εξαπλώνονται ανεξέλεγκτα.

 

Ξενικά είδη ή αλλόχθονα χαρακτηρίζονται οι θαλάσσιοι οργανισμοί που η παρουσία τους σε ένα οικοσύστημα οφείλεται σε εκούσια, ή ακούσια ανθρώπινη δραστηριότητα και όχι στη φυσική εξάπλωση τους.

 

Photo credit: Dive In Action

 

Σε πολλές περιπτώσεις , προκαλούν σημαντικές ζημιές στα τοπικά οικοσυστήματα, στην τοπική οικονομία ακόμα και στην ανθρώπινη υγεία.

 

Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ειδικό κανονισμό για την καταγραφή των γνωστών χωροκατακτητικών ειδών, αλλά και των νέων αναμενόμενων, ως μέτρο έγκαιρης προειδοποίησης. Οι ψαράδες, δύτες κ.α θα πρέπει να ενημερώνουν τις λιμενικές αρχές όταν εντοπίσουν κάποιο ξενικό είδος καθώς και να λαμβάνουν έγκυρη ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς σχετικά με τα δηλητηριώδη και τοξικά είδη.

 

Υπάρχουν ωστόσο και ξενικά είδη που μπορεί να προσφέρουν οφέλη π.χ. για την αλιεία ή να αντικαθιστούν χαμένες οικολογικές λειτουργίες ή να ενισχύουν βιολογική πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων.

 

Η διακοπή της εξάπλωσης τους είναι ουσιαστικά αδύνατη ειδικά με τα εργαλεία που διαθέτουμε σήμερα.

 

Η νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο γνωστό περιοδικό ‘Journal of Environmental Management’- με επικεφαλής την Marine and Environmental Research (MER) Lab στην Κύπρο, σε συνεργασία με επιστήμονες από ελληνικούς οργανισμούς όπως η iSea, το Πανεπιστήμιο Πατρών, το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε, το Πανεπιστήμιο του Πλύμουθ (Ηνωμένο Βασιλείο) και το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ (Αυστραλίας) έρχεται να προτείνει θεσμικές αλλαγές στην προσέγγιση και διαχείριση των θαλάσσιων ξενικών ειδών στην Μεσόγειο. 

 

 

Τι προτείνεται στη μελέτη

 

Η ανάλυση κόστους-οφέλους του κάθε είδους, καθώς μια σειρά θεσμικών μεταρρυθμίσεων με στόχο τη βιώσιμη ή τη μη βιώσιμη εκμετάλλευση των ξενικών ειδών, ανάλογα με τις επιπτώσεις που έχει το καθένα για το οικοσύστημα.

 

Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν αντιληπτά οφέλη, προτείνεται :

 

• Η θεσμοθέτηση της ενεργητικής υπεραλίευσης τους, όπως η προώθηση μέσα από συγκεκριμένες άδειες ερασιτεχνικής αλιείας με κίνητρα, ακόμη και οικονομικά.

 

• Επενδύσεις στην αγορά και αξιοποίηση των προϊόντων από ξενικά είδη, ανάπτυξη νέων προϊόντων.

 

• Προώθηση του τουρισμού που σχετίζεται με την αλιεία τους.

 

• Επένδυση σε φυσικές λύσεις, όπως η προστασία των θηρευτών τους.

 

• Η ενίσχυση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών.

 

• Η δυνατότητα στους αυτοδύτες να απομακρύνουν συγκεκριμένα χωροκατακτητικά είδη.

 

Η εφαρμογή των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων θα μετατρέψει τα ξενικά είδη σε πηγή ειδοδήματος και τροφής , σύμφωνα με τους επιστήμονες, βοηθώντας στην εκπλήρωση νομοθεσιών και στόχων όπως ο Στόχος Αειφόρου Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών 14 κ.α.

 

«Οι θαλάσσιοι πόροι της Μεσογείου δεν διαχειρίζονται βιώσιμα.
Αν και πολλά ξενικά είδη είναι καταστροφικά για το οικοσύστημα, είναι λανθασμένο να θεωρούμε πως όλα τα ξενικά είδη έχουν το ίδιο αποτέλεσμα.

Ορισμένα είδη έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή μας εδώ και δεκαετίες διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στην ισορροπία του οικοσυστήματος και της αλιείας. Σε ορισμένα μέρη της ανατολικής Μεσογείου ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ των αλιευμάτων.

Είναι σημαντικό αυτά τα είδη να διαχειρίζονται ορθά.

Παράλληλα, είδη που οδηγούν σε καταστροφές πρέπει να καταπολεμούνται και θεωρούμε ότι οι ερασιτέχνες ψαράδες και οι δύτες, μαζί με τους επαγγελματίες αλιείς μπορούν να συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια. Οι λύσεις που προτείνουμε θα δημιουργήσουν ένα πλαίσιο βασισμένο στο οικοσύστημα για την προώθηση της αλιευτικής βιωσιμότητας στην περιοχή», δήλωσε ο Περικλής Κλείτου, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στην Κυπριακή εταιρεία MER Lab.

 

«Δε μπορούμε να μιλάμε για καταπολέμηση των ξενικών ειδών χωρίς ταυτόχρονα να προστατεύουμε τους πιθανούς αυτόχθονους θηρευτές τους πολλοί από τους οποίους κινδυνεύουν με εξαφάνιση στη Μεσόγειο λόγω της υπεραλίευσης.

Τα ξενικά είδη εκτός από πρόβλημα, με τα κατάλληλα μέτρα και θεσμικές αλλαγές μπορούν να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για την αειφορική διαχείριση των αποθεμάτων και ανάσα για τα μεσογειακά οικοσυστήματα, αλλά αυτό απαιτεί γενναίες κινήσεις σε εθνικό, μεσογειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο» πρόσθεσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Iωάννης Γιώβος, από την περιβαλλοντική οργάνωση iSea